نقش گل و گیاه در رشد کودک
از جنبه‌های مختلفی می‌توان عملکرد و تأثیر گل و گیاهان در بهبود زندگی هر فرد را مورد ارزیابی قرارداد. این امر به شکل ویژه‌ای در درمان افسردگی و بسیاری از بیماری‌های روحی روانی مشخص و مبرهن است. ولی یکی از نکات مهم در خصوص رشد روحی و روانی، رشد فردی و رشد اجتماعی یک انسان تأثیر گرفتن از محیط پیرامون در دوران کودکی است. این امر به شکلی در جوامع پیشرفته دنیا مهم قلمداد می‌شود که به گزارش سرويس بین‌الملل خبرگزاري صداوسیما از لاهه، دولت هلند بعد از چندین سال تحقیقات علمی، مهدکودک‌ها و مراکز آموزشی را موظف کرده است که حداقل هفته‌ای یک روز کودکان را به گلخانه‌ها و مراکز پرورش انواع گل و یا به باغستان‌ها برده و اجازه تعامل با گل‌ها را داشته باشند.
همچنین این محققین اخیراً در قالب یک پژوهش علمی بچه‌های مهدکودکی را به مزارع گل‌ها بردند و به آن‌ها گفتند که در مسیرهایی که بین ردیف‌های گل وجود داشت بازی کنند یا راه بروند یا حتی بدوند ولی مواظب باشند که به گل‌ها صدمه نزنند. نتیجه این تحقیق جالب نشان داد جاهایی که بچه‌ها در آن بازی کرده بودند، گل‌ها بانشاط تر و شاداب‌تر بوده‌اند و حتی گل‌های این نواحی زودتر هم رشد کرده بودند. این امر نشان از تأثیرپذیری دوطرفه گل به‌عنوان یک موجود زنده با طراوت و کودک است.
تعامل و ارتباط با گل ها و در مراحل بالاتر مراقبت از یک گل آپارتمانی یا گلدان گل رز و ... اثرات مختلفی در یادگیری، مسئولیت‌پذیری، همدلی، افزایش قدرت تعامل اجتماعی، افزایش اعتمادبه‌نفس، بالا رفتن تمرکز در کودک، افزایش شادابی کودک نقش به سزایی دارد.نتایج بسیاری از پژوهش‌هایچند دهه اخیر نشان می‌دهد که کودکان بهتر است از سنین پایین و خردسالگی در ارتباط با گل‌ها و گیاهان باشند. این امر به‌ویژه درباره گل‌های طبیعی و گل‌های آپارتمانی در فضای شهری بسیار توصیه می‌شود. کودکانی که بیشتر در مواجه با گل و گیاه هستند نسبت به هم‌سن‌وسالان خود از سلامت روانی بالاتری برخوردارند. نکته مهم دیگر در این زمینه تعامل همیشگی با یک یا چند گل است، حس لطیف برخورد کردن و متفاوت رفتار کردن با یک موجود زنده مانند گل حس متفاوتی با رفتار با یک حیوان خانگی و یا یک اسباب‌بازی در یک کودک ایجاد می‌کند و دایره تعامل کودک را افزایش می‌دهد. این امر می‌تواند در یک جامعه با محیط‌زیست درخطر و یا حساس برای فرهنگ‌سازی نسل بعدی بسیار مثمر ثمر باشد. ازاین‌رو است که در تمامی کشورها به خاطر افزایش سرمایه‌های طبیعی در مدارس واحدها و کلاس‌های آموزشی باغبانی و یا پرورش گل و گیاه برگزار می‌شود و احترام گذاشتن به طبیعت از سنین کم و در کودکان فرهنگ‌سازی می‌شود. این امر نه‌تنها اثرات بسیار بالایی در اقتصاد یک کشور دارد بلکه سطح آرامش و سلامت روانی یک جامعه را نیز افزایش می‌دهد. در ضمن وقت گذاشتن با گل‌های آپارتمانی در یک جامعه شهری با فضای سرد و پرتنش بسیار حیاتی و لازم است. یکی از بهترین راه ها برای خرید و سفارش گل، گل رز و گل آپارتمانی در شهر های پر ترافیک و پر جمعیت، سفارش آنلاین گل است که فروشگاه آنلاین تی تی گیفت در بستری ساده و شکیل این امر را برای هموطنان عزیز در اقسی نقاط جهان و ایران مانند تهران، اصفهان، کرج، مشهد شیراز، تبریز و ... محیا کرده است. شما می توانید انواع گل های طبیعی و تزئینی مانند گل رز، گل لیلیوم، گل ارکیده، گلدان گل سانسوریا، فیکوس بنجامین، گلدان کاج تزیینی، گلدان بنجامین ابلق، گلدان گل دراسنا، درختچه شفلرا و... را به صورت انلاین سفارش دهید و اتاق کودکان و عزیزانتان را زیبا ترکنید و روح طبیعت را در آن جاری سازید. همچنین می توانید با سفارش آنلاین گل آپارتمانی، این گل های زیبا را در گلخانه خود و یا در منزل خود استفاده کنید و به عنوان یک هدیه متفاوت به فرزند خود هدیه دهید و بدین شکل سرپرستی و مواظبت از یک گل یا چند گل را به کودک خود واگذارکنید تا حس مسولیت پذیری و مراقبت و مالکیت در کودک شما به بهترین شکل رشد کند.
ارتباط کودکان با طبیعت، باغبانی و پرورش گل
یکی از لذت‌های زیبای زندگی و یکی از آسان‌ترین راههای ارتباط کودکان با طبیعت، باغبانی و پرورش گل و گیاه است. کودکان و خردسالانی که از ابتدای زندگی، خود مشارکت در باغبانی و یا نگهداری از گل و گیاه به کمک والدین خود داشته‌اند و همچنین شاهد باغبانی پدر و مادرشان هستند از سلامت روانی بالاتری برخوردار هستند و در بزرگ‌سالی نیز ارتباط مثبتتری با محیط برقرار می‌کنند. همچنین این امر سبب افزایش تعامل پدر و مادر با کودک خود می‌شود و حس همدلی در خانواده افزایش می‌یابد. همچنین این مدت‌زمان صرف شده با کودک حس دوستی عمیق‌تری با والدین پدیدار می‌کند و میزان زمان گفتگوی سازنده در یک خانواده را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. این نکته با توجه به این‌که اولین و مهم‌ترین حوزه شکل‌گیری شخصیت کودک و کسب فرهنگ یک کودک در خانواده است اهمیت فوق‌العاده بالایی دارد. در تحقیقی در بریتانیا، روانشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که کودکانی که در خانه گلدان نگهداری می‌کنند معمولاً مسئولیت‌پذیرتر هستند. به همین دلیل است که والدین و معلمین در کشورهای توسعه‌یافته و در برخی از کشورهای درحال‌توسعه مسئولیت نگهداری از یک یا چند گلدان را به کودکان واگذار می‌کنند . همچنین در این پژوهش ذکرشده است که کودکانی که در شهر زندگی می‌کنند وقتی‌که در تعامل و یا در محیطی آراسته با گل‌های طبیعی و گل‌های آپارتمانی هستند احساس آرامش بالاتری دارند و با دوستان خود روابط بهتری برقرار می‌کنند. جالب است بدانید سرسبزی گیاهان به کودکان حس طراوت می‌دهد. همچنین پژوهش این گروه بریتانیایی نشان داده است که میزان پرخاشگری در کودکانی که در خانه باغچه دارند یا از گلدان نگهداری می‌کنند نسبت به هم سن و سال‌های خود که در ارتباط با گل‌های طبیعی و گل‌های آپارتمانی نیستند پایین‌تر است. از دیگر فواید نگهداری گیاهان در خانه رؤیاپردازی و خیال‌پردازی است که به‌واسطه بازی و گفتگوی کودک با گل به‌عنوان یک دوست شکل می‌گیرد و درنهایت برای پیشرفت کودکان در حوزه تحصیل مهم است. کمک گرفتن از کودکان در نگهداری از گیاهان به شما کمک می‌کند که به فرزندتان در رشد و تکامل ذهنی کمک کنید و فضای سبز و گل و گیاه آپارتمانی خود را سروسامان دهید و یک مشارکت سازنده با کودک خود در پیشگیرید.
فایده باغبانی برای کودکان
وجود گل و گیاه آپارتمانی و باغبانی در منزل فرصت ارتباط با طبیعت را فراهم می‌کند که می‌تواند در سلامت فکری و روحی کودکان تأثیرگذار باشد. باغبانی کودک نیاز به فضا و تجهیزات زیادی ندارد، والدین می‌توانند با خرید گلدان گل آپارتمانی، کودکان را در فضای باغبانی و تعامل با گل قرار دهند. زمان و فضای باغبانی به‌عنوان یک پرسه متوالی و متعدد می‌تواند یک بستر برای آموزش موضوعات گسترده‌ای به کودکان باشد. در زیر برخی از مهم‌ترین و علمی‌ترین فواید باغبانی با کودکان آورده شده است.
1- کودکان از طریق تجربه، دانش زیادی درباره رشد گیاهان به دست می‌آورند. کودکانی که باغبانی می‌کنند بلوغ فکری پخته‌تر و بیشتری از سایر کودکان خواهند داشت.
2- کار‌های باغبانی می‌تواند به افزایش هماهنگی بین عصب و عضله منجر شود زیرا یک کار یدی همراه با کسب تجربه است. به عقیده متخصصان، باغبانی یکی از حرفه‌هایی است که در آن هر پنج حس انسان به کار گرفته می‌شود و درنتیجه یکی از مفیدترین فعالیت‌ها برای کودکان است که باعث یادگیری پایههای علوم تجربی، هنر، ریاضی در آنان می‌شوند.
3- آشنایی با سبزیجات می‌تواند کودکان را تشویق به استفاده بیشتر از آن‌ها کند و به‌نوعی آن‌ها را تشویق به استفاده از غذای سالم و گیاهی کند.
۴- هنگامی‌که کودکان از گیاهان خود مراقبت می‌کنند با رابطه علت و معلولی موجود در چرخه رشد و حیات گیاهان آشنا می‌شوند و این باعث رشد قدرت درک و فهم آن‌ها می‌شود. مشاهده رشد گیاهان موضوعات خیلی خوبی در حوزه زیست‌شناسی است تا کودکان در آن باره نظر دهند و در یک جمع گفتگو کنند.
5- انجام فعالیت و تعاملی مشترک و ارزنده با صرف زمان بین والدین و کودکان و داشتن هدفی مشترک، می‌تواند به تقویت روابط خانوادگی منجر شود و حس دوست داشتن، مهم بودن و همدلی را افزایش دهد. همچنین تعامل کودک با گل و گیاه موجب تقویت حس ارزشمندی و اعتمادبه‌نفس در کودک نیز می‌شود.
6-دادن مسئولیت آبیاری، رشد و نگهداری از گیاهان به کودکان می‌تواند به آن‌ها مسئولیت‌پذیری را یاد می‌دهید.
7- آشناییکودکان با موضوعات حفظ محیط‌زیست یکی دیگر از حوزه‌هایی است که با باغبانی می‌توانیم به آن دست پیدا کنیم.
۹- باغبانی فرصت مناسبی است که کودکان از انزوا درآمده و ضمن آشنایی با یک کار گروهی، یکی از مهارت‌های زندگی که همکاری با گروه و تعامل با دیگران است را بیاموزند.
۱۰- دستیابی به نتیجه مطلوب در باغبانی نیازمند برنامه‌ریزی و نظم و همچنین صبر است. کودک شما در سال‌های اولیه زندگی با برنامه‌ریزی، صبر و نظم به‌طورجدی آشنا می‌شود و در عمل به‌صورت شهودی نتیجه آن را حس خواهد کرد که می‌تواند بسیار مؤثر باشد در ادامه زندگی او.
11- تعامل با گل و گیاه برای کودک آرامش‌بخش بوده و تنش‌های او را خنثی می‌کند. تعامل با گل و به‌ویژه گل‌های آپارتمانی در جامعه نوین شهری و آپارتمان‌نشینی می‌تواند نقش بسزایی در کاهش اضطراب در کودک داشته باشد.
اصول آموزش باغبانی به کودکان
کودکان در سنین مختلف، توانمندی‌های متفاوتی دارند. هرچند کودکان باهم تفاوت‌های فردی داشته و لازم است متناسب با مهارت‌ها و دانش هر کودک، برای او برنامه‌ریزی کرد، اما برای هر گروه سنی، نکاتی وجود دارد که بهتر است مدنظر قرار گیرد.
کودکان زیر 7 سال در زمان فعالیت‌هایی ازاین‌دست نظارت همیشگی لازم دارند و آموزش موارد ایمنی و بهداشت به آن‌ها اهمیت بسیاری دارد. کودکان در این سن توان پذیرش مسئولیت کامل آبیاری را ندارند، اما از عهده مرتب کردن وسایل باغبانی بعد از هر بار استفاده برمی‌آیند و می‌توان آبیاری و دیگر مسئولیت‌ها را به‌صورت مشترک با آن‌ها پیش برد. برای این گروه سنی مهم است که تغییراتی در برنامه دهید تا فعالیت به کاری جذاب برای آن‌ها تبدیل شود. به‌عنوان‌مثال اگر دو، سه گلدان در بالکن داشته باشید، به‌صورت معمول نیازی به مترسک نخواهید داشت، اما اگر قرار به باغبانی با فرزندتان باشد، درست کردن یک مترسک کوچک برای همان چند گلدان، می‌تواند یک فعالیت جانبی جذاب باشد. یا اگر قرار به کاشت کمی سبزی‌خوردن در باغچه‌ای کوچک باشد، به‌صورت معمول نیاز زیادی به بیل زدن عمیق باغچه نیست، اما خب باوجود داشتن یک دستیار کوچک، گاهی لازم است اجازه دهید او کمی بیش‌ازحد لازم بیل بزند، چراکه زیرورو کردن خاک فعالیتی لذت‌بخش برای کودکان است.
برای دانش آموزان نیمه اول مقطع ابتدایی، آموزش موضوعات مرتبط با زیست‌شناسی، شیمی یا اهمیت حفظ محیط‌زیست، این گروه سنی زمان بسیار مناسبی است. پس از آموزش موارد مرتبط با رعایت بهداشت، می‌توانند به‌تنهایی نیز برخی فعالیت‌ها را انجام دهند و البته توان پذیرش مسئولیت آبیاری و رسیدگی به گیاهان تحت نظارت شمارا دارند. در کنار باغبانی از موضوعات مرتبط مانند آشنایی با حشراتی که در باغچه زندگی می‌کنند یا استفاده از آب خاکستری در باغبانی نیز در برنامه‌هایتان استفاده کنید. (آب خاکستری یا آب بازیافتی منظور آبی است که قابل‌نوشیدن نیست، اما قابل‌استفاده برای مواردی، چون باغبانی هست، مانند آبی که با آن میوه‌ها شسته شده‌اند.)
برای دانش آموزان نیمه دوم مقطع ابتدایی احساس کنترل داشتن و اعمال نظرات شخصی در این گروه سنی اهمیت زیادی دارد. پس برای برنامه‌ریزی درباره فعالیت‌ها نظرات آن‌ها را جدی بگیرید. با توجه به افزایش مهارت‌ها در این گروه سنی، حتی می‌توانید آن‌ها را تشویق به تولید محصول در باغچه خانه یا گلدان کنید و سپس محصولاتشان را از آن‌ها بخرید.
براي اين‌كه شانس موفقيت بچه‌ها را بالا ببريد، گياهاني را انتخاب كنيد كه راحت‌تر رشد مي‌كنند، مثلاً مي‌توانيد از تربچه، هويج و كاهو استفاده كنيد. دانه‌هايی را انتخاب كنيد كه براي انگشتان كوچولوی فرزندتان اندازه مناسب داشته باشند. تخم آفتاب‌گردان، دانه گل لادن، نخود و لوبيا براي شما مناسب‌ترند.
با کودک خود درباره گیاهان گل‌دار صحبت کنید و مراحل به وجود آمدن گل را بیاموزید. بهتر است در ابتدا به کودک خود، مرحله پراکندن دانه توسط گیاه را شرح دهید. به او توضیح دهید که گیاه، از یک‌دانه کوچک به وجود می‌آید و در همان دانه کوچک تمامی اجزای گیاه به‌صورت نابالغ قرار دارد. توضیح دهید که ساقه و برگ‌ها درون‌دانه قرار دارند که به‌تدریج رشد می‌کنند. به فرزندتان بیاموزید که پراکندن و کاشت دانه می‌تواند به طرق مختلف، از قبیل آب، حیوانات،باد، پرتاب کردن دانه توسط گیاه و روی زمین اتفاق بیفتد. هنگامی‌که این دانه‌ها درون خاک قرار گیرد، جوانه می‌زنند و به‌آرامی رشد می‌کنند. در مرحله بعد به او توضیح دهید که اولین جوانه کوچکی که از خاک خارج می‌شود یک بذر است که دارای ساقه بسیار ظریف و شکننده، همراه با تعداد کمی برگ هست. عامل رشد این بذر نور خورشید و آب است که به‌تدریج رشد می‌کند و بزرگ می‌شود. ساقه و ریشه قوی به وجود می‌آید و برگ‌های بیشتری روی گیاه نمایان می‌گردد. با کودک خود درباره گیاهان گل‌دار صحبت کنید و مراحل به وجود آمدن گل را بیاموزید که پس از رشد کامل گیاه گل‌ها شکوفه می‌زنند. توضیح دهید که رنگ و بوی گل‌ها مختلف است و به آن‌ها در عمل گرده‌افشانی کمک می‌کند و پس از گرده‌افشانی تولید دانه آغاز خواهد شد. به وجود آمدن و تولید دانه‌های جدید، مرحله بعدی رشد یک گیاه هست و این چرخه دوباره ادامه پیداکرده و زمانی که دانه‌های جدید آماده بودند، دوباره به طبیعت بازمی‌گردند تا گیاهان تازه‌ای رشد کنند.
